Economie herstelt in 2021, mits coronavirus onder controle, maar werkloosheid stijgt

In de basisraming, die ervan uitgaat dat Nederland en andere Europese landen het coronavirus in de eerste helft van volgend jaar onder controle hebben, groeit de economie in 2021 met bijna 3 procent, na een krimp van ruim 4 procent in 2020. De werkloosheid loopt op tot boven de 6 procent in 2021. Vooral jongeren, werknemers met een flexibel arbeidscontract en zzp’ers worden geraakt.

Dit blijkt uit de novemberraming die het Centraal Planbureau (CPB) donderdag heeft gepubliceerd. De economische groeicijfers zijn voor 2020 iets hoger en voor 2021 iets lager dan in de raming die op Prinsjesdag is gepubliceerd. Dat komt respectievelijk door het onverwachts sterkere herstel in het derde kwartaal en door de tweede coronagolf.

Pieter Hasekamp, directeur CPB: “De tweede coronagolf leidt niet tot een wezenlijk ander economisch beeld voor 2021. Wel zijn bepaalde sectoren, zoals de horeca, de cultuursector en het toerisme opnieuw zwaar getroffen door nieuwe contactbeperkingen. Het generieke steunbeleid (NOW, TOZO) vanuit de overheid ademt mee met de economische ontwikkeling. Vanuit het perspectief van economische stabilisatie is er dan ook geen aanleiding om de ingezette afbouw van dat steunbeleid te heroverwegen. Wel kunnen er andere redenen zijn om getroffen sectoren tegemoet te komen; dergelijke steun is bij voorkeur tijdelijk en gericht.”  

De ontwikkeling van de pandemie is zeer bepalend voor de vooruitzichten op herstel. Om die onzekerheid recht te doen, is ook een ‘start-stop-scenario’ opgenomen, waarin nieuwe coronagolven volgen en vaccins onvoldoende beschikbaar of werkzaam zijn. In zo’n scenario krimpt de economie in 2021 met een kleine 1 procent en loopt de werkloosheid op tot meer dan 8 procent eind 2021.

De corona-recessie drukt de loonstijging in 2021 en daarmee de toename van de koopkracht. De cao-loonstijging valt terug van 2,5 procent in 2020 naar 1,4 procent in 2021. Door lastenverlichting is toch nog sprake van een koopkrachtstijging, van 1,0 procent, al is die lager dan de 2,2 procent in 2020. In deze statische koopkrachtcijfers is niet meegenomen dat ontslagen en weggevallen omzet van zelfstandigen voor een groot aantal mensen een sterk inkomensverlies veroorzaken en dat de overheid een deel van de loonkosten heeft overgenomen. Het overheidstekort loopt volgend jaar terug door het economisch herstel en door het aflopen van steunmaatregelen halverwege volgend jaar. Het geraamde tekort is 4,6 procent bbp in 2021, 1,5 procent bbp minder dan in 2020. De stijging van de schuldquote vlakt hierdoor beduidend af.

Naast de novemberraming is vandaag een actualisatie van de middellangetermijnverkenning gepubliceerd. Deze biedt een doorkijk naar 2022-2025 en vormt ook de basis voor het doorrekenen van de verkiezingsprogramma’s. De economie herstelt geleidelijk van de corona-recessie. De corona-uitbraak leidt tot een bbp-niveau in 2025 dat 4 procent lager ligt dan in de verkenning uit maart waarin nog geen rekening was gehouden met de corona-uitbraak. De bbp-groei in 2022-2025 bedraagt 1,5 procent per jaar; de statische koopkracht neemt in deze periode niet toe. De werkloosheid daalt geleidelijk tot 4,5 procent in 2025. Het overheidstekort loopt, op basis van ongewijzigd beleid, terug tot 1,2 procent bbp in 2025. De corona-uitbraak verslechtert het houdbaarheidssaldo, dat een indicatie geeft van de mate waarin lasten verschoven worden naar toekomstige generaties. Volgens de huidige inschatting is het houdbaarheidstekort 2,4 procent bbp.

Veelgestelde vragen en antwoorden:

Wat was er gebeurd met de economie zonder lockdown? 
“Ook dan was consumptiedaling opgetreden, omdat mensen gedreven uit besmettingsangst vrijwillig afstand houden. We weten niet precies hoeveel, maar de totale consumptiedaling gedurende de looptijd van de epidemie zou uiteindelijk zelfs groter kunnen zijn, omdat de infectiegraad zonder lockdown veel langer hoog blijft. Causale analyse laat zien dat het effect van een hogere besmettingsgraad op consumptie veel groter was dan het effect van de lockdown. Dit suggereert dat er meer afstand wordt gehouden naarmate de besmettingsgraad hoger is, althans in de eerste fase van de epidemie. Zie het tekstkader in de novemberraming voor meer informatie”, legt het CPB uit.
 
Waarom is er in de middellangetermijnverkenning geen ‘start-stop-scenario’ opgenomen, zoals in de novemberraming?
“Ook op de middellange termijn is de onzekerheid over de economische ontwikkeling zeer groot. Gezien het positieve nieuws over de ontwikkelingen rond de vaccins tegen het coronavirus, is het echter minder waarschijnlijk dat er nog langjarig sprake zal zijn van ‘doormodderen’. Om die reden is in de middellangetermijnverkenning geen ‘start-stop-scenario’ opgenomen”, schrijft het CPB.