De 4 grootste pakketdienstverleners hebben maatregelen getroffen zodat er binnen de pakket en koerierssector eerlijker gewerkt wordt. Deze maatregelen zijn genomen na veelvuldige inspecties van de Nederlandse Arbeidsinspectie, gesprekken op concern- en directieniveau, inzet van handhavingsinstrumenten en publicitaire aandacht. De Arbeidsinspectie stelt wel dat het risico aanwezig is dat de genomen maatregelen ‘wegzakken’.
Daarom zal de inspectie ook de komende tijd controles in deze sector blijven houden.
De afgelopen jaren heeft de Arbeidsinspectie geïnspecteerd bij het depotvervoer en het pakketvervoer. De 4 grootste actieve pakketdienstverleners zijn PostNL, DHL, GLS en DPD. Zij zijn goed voor een marktaandeel van 95 procent op de Nederlandse pakketmarkt. De 4 maken gebruiken van 70 depots waarin pakketten worden aangeleverd, gedistribueerd naar andere depots, gesorteerd en naar particuliere klanten uitgereden. Verreweg de meeste pakketten worden de volgende werkdag bezorgd.
Onderaannemers
Bijna driekwart van de pakketbezorging wordt uitbesteed aan (onder)aannemers. Die verzorgen zowel het vervoer van, naar en tussen de depots (groot transport) als het vervoer naar de klant (de kleinere bestelbusjes). De ingehuurde (onder) aannemers werken zelf ook weer vaak met onderaannemers.
De controles van de Arbeidsinspectie vonden zowel plaats in het vervoer van depot naar depot, als het vervoer van depot naar particuliere klant. Bij een groot aantal inspecties waren ook ILT, de Landelijk eenheid van de Politie en de Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie (NIWO) betrokken. Daarbij zijn vaak misstanden geconstateerd, waaronder illegale tewerkstelling, onvolledige administratie, te lange werktijden, zwart werken, werken met uitkering, gebruik vervalste rijbewijzen, onderbetaling, niet betaalde loonheffing en premies, werken onder naam en accreditatie van reeds opgeheven bedrijven.
Er zijn 125 (onder)aannemers gecontroleerd en naar 77 werkgevers is nader onderzoek ingesteld. Bij deze 77 werkgevers zijn 48 maal een overtreding van de Wet arbeid vreemdelingen, 17 maal van de Wet minimumloon en 2 maal overtreding van de Waadi (Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs) geconstateerd. In totaal zijn 68 boetes opgelegd voor in totaal 855.000 euro. Op dit moment lopen er nog 11 onderzoeken van de Arbeidsinspectie.
Preventieve stillegging
De Inspectie heeft niet alleen boetes opgelegd. Ook zijn zwaardere middelen ingezet zoals waarschuwingen preventieve stillegging en een aanzegging preventieve stillegging van bedrijfsonderdelen zoals depotlocaties. Iedere onderneming is gevraagd om mee te lopen met een inspectie op hun eigen depot om zelf te zien hoe en waarop geïnspecteerd werd. Ook vonden er regelmatig gesprekken plaats tussen de Arbeidsinspectie en de 4 pakketorganisaties.
De mix aan interventies die de Arbeidsinspectie in deze sector heeft toegepast is noodzakelijk geweest om tot resultaat te komen. Aanvankelijk waren bedrijven niet overtuigd van de ernst. De interventies hebben gezorgd voor een groter gevoel van noodzaak voor verandering.
In het voorjaar van 2022 heeft Arbeidsinspectie 157 (onder) aannemers benaderd om te achterhalen of hun opdrachtgever maatregelen had genomen om eerlijker te werken en illegale tewerkstelling tegen te gaan. Uiteindelijk zijn 56 gesprekken gevoerd, waarbij een aantal (onder)aannemers voor meerdere opdrachtgevers werkte.
Veranderde aanpak
Bijna 60 procent van de (onder) aannemers gaf aan een veranderde aanpak bij hun opdrachtgevers te zien. Bij 1 van de 4 opdrachtgevers lag dat percentage aanzienlijk hoger, te weten 85 procent. Veel van de (onder) aannemers staan positief tegenover de controles van de Arbeidsinspectie. In bijna alle gesprekken kwam ook het systeem waarin ze moeten werken aan de orde. Zij zijn zeer negatief over de tarifering. Veel (onder) aannemers geven aan dat wanneer ze aan alle regels van eerlijke betaling willen voldoen, ze geen winst meer kunnen maken.
Het risico blijft aanwezig dat de door opdrachtgevers genomen maatregelen ‘wegzakken’ of hun effectiviteit verliezen en er weer (meer) misstanden zullen kunnen optreden. Ook in de komende jaren zal de Arbeidsinspectie daarom de ontwikkelingen actief monitoren, inspecties uitvoeren en de ketenpartijen aanspreken.
